چسب زخم التیام دهنده زخم – جلسه چهارم
اهداف جلسه:
١- پانسمان
٤-١) پانسمان
پانسمان به منظور حفاظت زخم از هر گونه صدمه احتمالی در طول التیام، جلوگیری از ورود میکروب به داخل زخم و آلودگی و عفونت زخم ، جذب ترشحات زخم و کنترل خونریزی انجام می‌شود.
وسایل موردنیاز برای پانسمان
گاز یا تنزیب استریل، پنبه استریل، پد (از لایه‌هایی از پنبه و گاز یا پارچه دیگری که قدرت جذب ترشحات را دارد، تشکیل شده است) باند نواری و چسب، قیچی، پنس و مواد ضد عفونی کننده. به جای گاز می‌توان از پارچه خانگی تمیز و غیر پرز دار استفاده کرد. ولی مواد پرز دار و کرکدار (مثلا پنبه)، نباید مستقیم روی زخم گذاشته شود چون رشته‌ها ممکن است به داخل زخم نفوذ کنند. کلیه وسایل پانسمان حدالامکان باید استریل باشد. بعضی از وسایل را می‌توان بوسیله جوشاندن در آب به مدت 10 تا 20 دقیقه از زمان شروع جوش استریل کرده و یا لوازم فلزی را بوسیله شعله آتش می‌توان ضدعفونی کرد. برای ضدعفونی پارچه‌های که در دسترس است می‌توان با اتو کشیدن کار استریل کردن را انجام داد.
قاعده عمومی پانسمان و طرز انجام کار
• قبل از شروع پانسمان ابتدا باید دست ها و زیر ناخن ها را با آب و صابون شستشو داد. و پس از آن درصورت امکان، کمی الکل سفید به دست ها مالید. هنگام پانسمان از سرفه و عطسه بر روی زخم و یا صحبت کردن جلوگیری کنید.
• برای ضد عفونی کردن زخم از بتادین استفاده کنید. در مورد زخم های آلوده قبل از ضدعفونی باید شستشوی زخم با سرم شستشو و در صورت نبود، با آب معمولی یا آب نمک (محلول را می‌توان با 9 گرم نمک باضافه 1 لیتر آب جوشیده تهیه کرد) انجام شود.
• در ضدعفونی زخم، پنبه آغشته به بتادین از مرکز به سمت خارج به صورت دورانی کشیده شود و پنبه‌ای که به اطراف زخم کشیده می‌شود نباید دوباره بر روی زخم مالیده شود.
• پانسمان باید به اندازه‌ای باشد که کاملا زخم و اطراف آنرا بپوشاند.
• پانسمان باید جذب کننده باشد، چون اگر عرق پوست نتواند بخار شود پوست اطراف زخم مرطوب خواهد ماند و محیط مناسبی برای رشد باکتری ها بوجود می‌آید که از بهبود زخم جلوگیری کرده و یا به تعویق می‌اندازد.
• بانداژ را نباید بیش از حد شل یا سفت بست.
• نوک انگشتان دست ها و پاها را باید باز گذاشت (برای برری آگاهی از خونرسانی نوک انگشتان)
پانسمان فشاری
در بریدگی هایی که خونریزی شدید دارند می‌توانیم با استفاده از پانسمان فشاری خونریزی را بند بیاوریم پانسمان فشاری عبارتست از قرار دادن یک گاز استریل (یا پارچه) بر روی زخم و استفاده از چسب به شکلی که گاز کاملا بر روی زخم فشرده شود و سبب بند آمدن خون شود.
پانسمان باز
در زخم هایی مانند زخم سوختگی و … پس از شستشوی زخم و استفاده از پماد و داروی مناسب ، روی آن پوشیده نمی‌شود. پانسمان مرطوب هم به این نوع پانسمان گفته می‌شود.
پانسمان‌های استریل
این نوع پانسمان، از یک لایه پانسمان متصل به یک باند رولی تشکیل شده است. این لایه پانسمان از یک قطعه گاز که زیر آن یک لایه پنبه قرار گرفته، تشکیل شده است. پانسمان‌های استریل به صورت تکی و در اندازه‌های مختلف فروخته می‌شود و برای پیشگیری از آلودگی، در پوشش‌های محافظ پیچیده شده است اگر چسب روی پوشش این پانسمان‌ها باز شده باشد، پانسمان دیگر استریل نیست. توجه کنید پانسمانی را که از محل خارج شده بردارید و یک پانسمان جدید به جای آن قرار بدهید. اگر خونریزی به داخل پانسمان نفوذ کرد، یک پانسمان دیگر روی اولی قرار بدهید، اگر خون به درون پانسمان دوم هم نشت کرد، هر دو پانسمان را بردارید و یک پانسمان تازه به جای آن ها بگذارید. مراقب باشید که خونرسانی پایین‌تر از محل پانسمان را مختل نکنید.
١) چسب روی پوشش را باز کرده، پوشش را کنار بزنید. باند را از حالت پیچیده باز کنید و مراقب باشید که رول رها نشود و به لایه پانسمان دست نزنید.
٢) با گرفتن دو طرف باند، لایه پانسمانی را باز کنید و آن را مستقیماً روی زخم قرار دهید.
٣) انتهای کوتاه (دم) باند را یک بار به دور اندام و پانسمان بچرخانید تا آن را محکم کنید.
٤) انتهای دیگر (سر) باند را به دور اندام بچرخانید تا تمام لایه پانسمان را بپوشانید. دم باند را به حال آویزان قرار دهید.
٥) برای مستحکم کردن باند، دو انتهای آن را گره بزنید. گره را مستقیماً روی لایه پانسمان ایجاد کنید تا فشار پایداری روی زخم اعمال شود.
٦) پس از محکم کردن باند، گردش خون را در قسمت‌های پایین کنترل کنید. اگر باند را خیلی سفت بسته‌اید، آن را شل کنید.
پانسمان‌های غیراستریل
در صورتی که به پانسمان استریل دسترسی ندارید، می‌توانید از وسایلی مثل پوشش گازدار یا هر نوع پارچه تمیز بدون کرک استفاده کنید. برای جذب خون و سایر مایعات روی آن پنبه بگذارید. در هنگام استفاده از پانسمان غیراستریل دقت کنید که وسیله‌ای را که به کار می‌برید، تمیز باشد. در صورت امکان، دستکش یکبار مصرف بپوشید و انگشتان خود را از قسمتی از سطح پانسمان که در تماس با زخم خواهد بود، دور نگه دارید. به منظور فشار آوردن روی زخم، پانسمان را با نوارچسب یا باند محکم کنید. هرگز چسب نواری را دورتادور اندام یا انگشت نبندید چون این کار، گردش خون را مختل می‌کند. قبل از استفاده از چسب نواری، کنترل کنید که مصدوم نسبت به چسب آلرژی نداشته باشد؛ اگر آلرژی وجود دارد، از باند استفاده کنید.
پانسمان‌های دارای گاز
١) کناره‌های پوشش گازدار را گرفته، آن را مستقیماً روی زخم قرار دهید.
٢) با یک لایه پنبه، روی پانسمان گازدار را بپوشانید.
٣) گاز و پوشش روی آن را با نوار چسب یا باند رولی محکم کنید.
پانسمان‌های موقتی
١) لبه‌های پارچه را بگیرید. پارچه را باز کرده، مجدداً تا کنید تا سطح داخلی آن رو به بیرون قرار بگیرد.
٢) پوشش پارچه‌ای را مستقیماً روی زخم قرار بدهید. در صورت لزوم، مقدار بیشتری پارچه روی این پوشش قرار بدهید.
٣) این پوشش را به کمک یک باند یا یک نوار پارچه‌ای تمیز (مثل روسری یا شال) محکم کنید.
پانسمان‌های چسبدار
چسب زخم برای پانسمان کردن خراش‌ها و بریدگی‌های کوچک مفید است. این چسب‌ها از یک لایه گازدار یا سلولزی به همراه یک نوار چسبدار تشکیل شده‌اند که اغلب در بسته‌های مجزای استریل قرار داده می‌شوند چسب‌های زخم در اندازه‌های مختلف و به اشکال گوناگون برای استفاده در نوک انگشتان، پاشنه و آرنج تهیه می‌شوند؛ بعضی از انواع آنها ضدآب هستند. قبل از استفاده از چسب زخم، دقت کنید که مصدوم نسبت به پانسمان‌های چسبدار آلرژی نداشته باشد. افرادی که با غذا سرو کار دارند، باید زخم‌های روی دست خود را با چسب زخم‌های ضدآب، مشخص و آبی‌رنگ بپوشانند. توجه کنید همیشه از مصدوم سوال کنید که آیا نسبت به پانسمان‌های چسبدار آلرژی دارد یا خیر.
١) پوست اطراف زخم را تمیز و خشک کنید. چسب زخم را باز کرده، نوارهای محافظ دو طرف آن را بگیرید به‌طوری که لایه پوششی آن رو به پایین باشد.
٢) نوارهای محافظ را آنقدر بکشید که لایه پوششی مشخص شود ولی نوارها را کاملاً برندارید. بدون دست زدن به سطح لایه پوششی، آن را روی زخم بگذارید.
٣) با دقت نوارهای محافظ را بکشید و سپس لبه‌های چسب زخم را به پایین فشار دهید.
مطالب مرتبط:
چسب زخم التیام دهنده زخم – جلسه اول
چسب زخم التیام دهنده زخم – جلسه دوم
چسب زخم التیام دهنده زخم – جلسه سوم
چسب زخم التیام دهنده زخم – جلسه چهارم
چسب زخم التیام دهنده زخم – جلسه پنجم
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه و تنظیم: اعظم اژدری
